آزمایش G6PD

G6PD یک آنزیم گلبول قرمز با توارث وابسته به X است که در نگهداری پروتئین گلبول های قرمز (گلوتاتیون) در وضعیت احیا اهمیت دارد. بیشتر از 440 جهش مختلف در این آنزیم ثبت شده که از این میان 60 جهش به تنهایی یا همراه با سایر جهش ها منجر به همولیز گلبول های قرمز در هنگام مواجهه با استرس می شوند. در صورت مثبت شدن آزمایش کیفی، اندازه گیری کمی ممکن است مفید باشد. این آنزیم از دهیدروژنه کردن گلوکز 6 فسفات تولید شده در مسیر گلیگولیز NADP را به NADPH تبدیل می کند و این NADPH گلوتاتیون اکسید شده را توسط آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز احیا می کند.

مردان به دلیل دارا بودن تنها یک کروموزوم X در صورت دریافت این کروموزوم معیوب از مادر به این بیماری مبتلا میشوند، ولی زنان به دلیل داشتن دو کروموزوم X اگر یکی از این کروموزوم ها سالم باشد تنها ناقل بوده و بیماری را ظاهر نمیکنند. بنابراین این بیماری اغلب در مردان وجود داشته و از طریق مادران ناقل به پسران منتقل میشود.

مکانیسم آزمایش:

این آزمایش جهت بررسی آنزیم گلوکز 6 فسفات دهیدروژناز موجود در گلبول های قرمز خون و بر اساس واکنش زیر است:

علل افزایش سطح:

کم‌خونی پرنیسیوز، کم‌خونی مگالوبلاستیک، خونریزی مزمن، انفارکتوس میوکارد، اغمای کبدی، هیپرتیروئیدی.

علل کاهش سطح:

کمبود یا نقص آنزیم G6PD، کم‌خونی همولیتیک غیر ایمونولوژیک نوزادان، کم‌خونی نادر غیر اسفروسیتی.

عوامل احتمالی تداخل آزمایشگاهی

رتیکلوسیتوز قابل‌توجه می‌تواند نتایج مثبت کاذب در آزمون ایجاد کند. بنابراین استفاده از گلبول‌های قرمز شسته‌شده و محلول سوسپانسیون در حجم مساوی، بهتر از استفاده از خونِ کامل در این آزمایش است.
مصرف برخی از دارو‌ها و مواد غذایی اکسید کننده در بیماران با کاهش آنزیم G6PD سبب رسوب هموگلوبین اکسید شده در جدار RBC و لیز آن می‌شود. از جمله شایع‌ترین داروها و مواد شیمیایی که فرد مبتلا باید از آنها دوری کند، داروهای ضد مالاریا، استانیلید، آسپرین، داکسوروبی‌سین، فورازولیدون، متیلن‌بلو، نالی‌دیکسیک اسید، نفتالین، نیتروفورانتوئین، پاراآمینوسالیسیلیک اسید، فنازوپیریدین، فنیل هیدرازین، پریماکین، کینیدین، کینین، سولفاستامید، سولفامتوکسازول، سولفاپیریدین، تولوئیدین بلو، و تری‌نیتروتولوئن، و از مواد غذایی به باقالا می‌توان اشاره کرد.
غربالگری پس از یک اپیزود همولیتیک ممکن است قادر به ردیابی نقص G6PD نباشد چرا که اکثر سلول‌های دچار نقص تخریب شده‌اند و سلول‌های جوانی که به تازگی از مغز استخوان آزاد شده‌اند فعالیت آنزیمی نسبتاً بالایی دارند. ممکن است پس از بهبودی بیمار از یک اپیزود تشخیص داده نشده همولیز، نیاز به تکرار تست باشد. تست‌های جدیدی که مبتنی بر PCR آلل (AS – PCR) Allele – Specific PCR هستند، این معایب را ندارند.

نمونه:

خون تام ترکیب شده با ضد انعقاد EDTA (خونی که برای CBC استفاده می شود.)- یا هپارین یا محلول اسید سیترات دکستروز(ACD)

با استفاده از ضد انعقاد های فوق آنزیم های گلبول قرمز در دمای 4 درجه حداقل 6 روز و در دمای 25 درجه حداقل 24 ساعت پایدار خواهند بود. اگر نمونه به آزمایشگاه دیگری فرستاده میشود بر روی یخ مرطوب ارسال شده و منجمد نشود.