عفونت هاي ادراري بیمارستانی  (HAUTI)

عفونت هاي ادراري شایعترین عفونت هاي بیمارسـتانی است کـه حـدود 3/1 مـوارد را تشکیـل میدهنـد. اکثر ایـن عفـونت هـا بـه دنبـال استفـاده  مستقیم از وسایل و ابـزار پـزشکی در سیستم ادراري به وجود می آیند.

حدود 80درصد موارد به علت استفاده از کاتترهاي ادراري است؛ بـه همیـن دلیـل، در بـرخی مـوارد بـه ایـن عفونت ها، عفونت هاي ادراري ناشی از کاتتر (CAUTI) اطلاق میشود. در 10-20درصد افرادي که سوند ادراري کوتـاه مـدت داشته انـد بـاکتـریـوري دیـده مـی شـود کـه فقط 2درصد آنهـا علائم ادراري دارند که به صـورت عـفـونت ادراري ظاهـر می شود.

همچنین، در بیمارانی که سوند ادراري دارند به ازاي هـر روز، 5درصد احتمال بروز باکتریوري وجـوددارد و در افرادي که بیـن 4تا 6هـفتـه سـونـد داشته انـد، احتمال بـاکتـریوري به 100درصد افـزایش می یـابد.

شایعترین میکروارگانیسمهاي مولد عفـونتهاي ادراري بیمارستانی عبارتاند از:

1. Escherichia coli
2. Enterococcus spp.
3. Candida spp.
4. Pseudomonas aeruginosa
5. Klebsiella spp.
6. Proteus spp.
7. Other Enterobacteriacea
8. Acinetobacter spp.
9. Other nonfermenters

دستورالعمل جمع آوري نمونه هاي ادراري

.1شرایط آمادگی بیمار قبل از جمع آوري نمونه

در مواردي که بیمار سوند ادراري ندارد، بهترین نمونه، اولین ادرار صبحگاهی است.که حداقل به مـدت 8سـاعت داخـل مثـانه بـاقیمانـده و تغلیظ شده باشد.

درغیر اینصورت، میتوان از نمونه هاي ادرار تصادفی  استفاده نمود.  در نمونـۀ ادرار تصـادفی، بیمـار ترجیحاً بایـد از آشامیدن آب و مایعات اضافی به منظور تـولید ادرار خودداري نماید؛ زیـرا ایـن امـر مـوجب رقیق شـدن ادرار و کاهش تعداد باکتري می شود.

 بیمار نباید در 48ساعت گذشته آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد، مـگر بـا تجویـز پـزشک معـالج. تـوصیـه می شـود در باکتریوري بدون علامت از سـه نمـونـۀ ادرار صبحگاهی استفـاده شود که در سه روز متـوالی جمع آوري شـده است.

نمونه گیري

در بیمارانی کـه سونـد ادراري نـدارنـد، لازم است ادرار مطابـق دستورالعمل هاي نمونه گیري جمع شود که به طور مجزا براي زنان، مردان و نوزادان تهیه شده است.

 بیمارانی که سوند ادراري دارند:

 در مـواردي کـه از سوندهاي ادراري طولانی مـدت استفاده می شود ، براي نمونه گیري سوند را قبل از محل اتصال بـه لولۀ کیسۀ ادراري بـا یک پنس یا وسیلۀ مشابه مسدود می نماییم. حدود نیم تا یک ساعت بعد لولۀ کیسۀ ادرار را جدا و محـل اتـصال را بـا الکل تمیـز می کـنیم و پس از خروج مقداري ادرار، باقی نمونه را در ظرف استریل جمع می کنیم. همچنین، میتوان براي نمونه گیري از سرنگ یا سوند ادراري تازه تعویض شده استفـاده نمود.

توجه:

 .1نمونه گیري ادرار نباید از کیسۀ سوند ادراري صورت گیرد.

2. نمونه گیري و کشت از نوك کاتتر فولی قابل قبول نیست.

سوند نلاتون یا کاتتر :Straight ابتداي مجراي ادرار را با آب و صابون مایع معمولی می شوییم و پس از سوندگذاري قسمت اول ادرار را دور می ریزیم و بقیـه را در ظرف استریل جمع میکنیم.

Ileal Conduit Urine :  پـس از تمیـزکردن Stoma Opening بـا الـکل، نوك کاتتـر را به آرامی و بـه عمـق 5cm 2/5- داخـل می بـریم و صبـرمی کنیم تا ادرار به تدریج خارج و در ظـرف نمونـه گیري جمع شود.

توجه: به هیـچ وجـه نبایـد از  Stomabagنمونـه بگیرید.

نحوه نمونه گیري و جمع آوري ادرار تمیز میانی در زنان، مردان و نوزادان

الف) زنان

.1درپوش ظرف استریل مخصوص جمع آوري ادرار را بازکنیـد و مراقب باشید تا لبه و سطوح داخلی ظرف با انگشتان شـما تماس پـیدا نکند.

.2در مـوقـعیت ادرارکـردن قـراربگیریـد و تـا آنجـا کـه ممـکن است پـاهـا را از یکدیگر بازکنیـد.

.3با انگشتان یک دست چین هاي پوستی دستگاه تناسلی را از یکدیگر بازنگه دارید و تا پایان جمع آوري همین وضعیت را حفظ کنید.

.4دستگاه تناسلی خارجی را از جلو به عقب با گاز آغشته به صابون مایع تمیـز و بـا آب کـامـلاً آبـکشی و سپس خشک کنیـد(از مواد ضـدعفونـی کننـده براي شستشو استفاده نکنیـد).

براساس توصیۀ سازمان بهداشت جهانی ،(WHO) میتوان درصورت دسترسی نداشتن به مواد شوینده، از آب و گاز استفاده کـرد.

5. قسمت اول ادرار را بیرون بریزید و بدون توقف جریان ادرار قسمت هاي میانی کم ادرار را داخل ظرف استریل بریزید و درپوش ظرف را محکم ببندید.
   6. توجه کنید که مشخصات کامل شما(نام، جنسیت و …)، تاریخ و ساعت دریـافت نمونه به طور صحیح روي بـرچسب ظرف نوشته شـده باشـد.
   7. ظرف کشت ادرار را در محل مخصوص جمع آوري نمونه هـا قـراردهیـد.

ب) مردان

1. درپوش ظرف استریل مخصوص جمع آوري ادرار را بازکـنیـد و مراقب باشید تـا لبـه و سطح داخلی ظرف بـا انگشتان شما تمـاس پیدانکنـد.

2. قسمت اول ادرار را بیرون بریزید و بدون تـوقف جـریـان ادرار، قسمت میانی ادرار را داخل ظرف استریل جمع آوري کنید.

3. درپوش ظرف را روي آن قراردهید و کـامـلاً سفت کنید.

4. توجه کنید که مشخصـات کـامـل شـما بـه طور صحیـح روي بـرچـسب ظـرف نوشته شده باشـد.

5. ظرف کشت ادرار را در محل مخصوص جمع آوري نمونه ها قراردهید.

ج) نوزادان

1. کـودك را بـه پشت بخـوابانیـد و پـاهـاي او را بـا خم کـردن زانـوهـایش بـه حالت نیمه باز درآوریـد.

2. دستکش بپوشید. ناحیۀ تناسلی را با پنبۀ آغشته به صابون مایع و آب تمیز کنید.

3. سپس با آب گرم آبکشی و کاملاً خشک نمایید.

4. توجه کنید که کیسۀ ادرار به کار رفته براي کودکان دختر و پسر متفاوت است.

5. کیسۀ مـخصوص پسربچه ها سوراخ چـسب دار به شکل دایره دارد.

6. کیسۀ مـخصـوص دختـربچه هـا سوراخ چسب دار به شکل بیضـی دارد.

7. آلت تناسلی پسربچه را با حداقل دستـکاري داخـل سـوراخ کیسه قراردهید و برچسب آن را محکم کنیـد.

8. پس از بـرداشتن بـرچسب از اطـراف دهـانـۀ کـیسه، دستـگاه تناسلی دختربچه را به آرامی بازکنید و کیسه را از محل سوراخ طوري بچسبانید که مجـراي ادرار در داخـل کیسه قراربگیرد و برچسب آن را محکم کنید.
   9. حداکثر نیم ساعت اجازه دهید تا ادرار(تقریباً 20سی سی) در داخل کیسه جمع شود.
   10. کیسۀ ادرار را با دقت از محل اتصال جداکنید و داخل ظرف استریل مخصوص کشت قـراردهیـد.

حجم نمونه:

در افراد بزرگسال حـداقل  10mlاست. هر چند در شرایط خـاص مثـلاً در نوزادان ممکن است کمتر از 10mlباشد.

 شرایط نگهداري و انتقال

نمونۀ ادرار تهیه شـده تا  2ساعت در حرارت اتـاق و تـا 24سـاعت در یخچال قابل نگهداري است.
 افزودن اسید بوریک بـا غلظت 1-2درصد تعداد باکتري را براي 48-96ساعت در دماي محیط ثابـت نـگه مـی دارد و بـه ندرت روي رشـد بـعضی ارگانیسم هـا تـأثیـر منفـی دارد.

 شرایط رد نمونه

نمونه هاي بدون برچسب مشخصات بیمار؛
 نمونه هایی که در ظرف هاي نامناسب بـه آزمایشگاه رسیده باشد؛
 نمونۀ ادرار 24سـاعته؛
نمونۀ ادراري کـه بیش از 2ساعت در حرارت اتاق RTمـانده باشـد یـا نحـوة نمونه گیري صحیح نباشـد؛
 کشت از نـوك کاتتر ادراري.

  توجه :  تعداد > 5لکوسیت در هر (40XHPF ) ادرار سانتریفوژشـده به عنـوان پیوري تلقی می شود کـه معادل > 50لکوسیت در هر میلی متر مکعب است.

تعریف انواع سندروم هاي بالینی:

• 1- عفـونت ادراري بدون عارضه : عبارت است از عفونت درحالی که سـاختـمـان و عمل دستگاه ادراري سالم است. در این موارد شایعترین بیماريزاي جداشده از کـشتهـاي ادراري coliاست.
• 2- سندروم حاد اورترا : اغلب در زنان جوان دیده میشود که علائم عفونت ادراري و باکتریوري خفیف با کلنی کانت خیلی کم دارنـد.
  3- باکتریوري بدون علامت: در افراد مسن و زنان حامله شایع است و در زنان حامله باید بااهمیت تلقی شود. دیـده شـده است کـه عفـونت هاي ادراري بدون علامت موجب زایمان زودرس و پارگی کیسۀ آب و گاهی سقط جنین میشود.
  4- التهاب مثانه یا سیستیت: التهاب عفونی یـا غیـرعفونی مثانـه.
  5- باکتریوري: عبارت است از وجود اوروپاتوژن هـا(بیماريزاهاي ادراري) در ادرار کـه موجب عفونت ادراري میشونـد.
  6-  پیوري: عبارت است از وجود گلبول هاي سفید در ادرار و زمانی اطلاق میشـود کـه در یـک گستـرة مـرطـوب) (Wet mountاز رسـوب ادرار سانتـریفـوژشـده تعـداد > 5لکوسیت در هر میدان میکروسکوپی با درشت نمایی زیـاد (40X دیـده شـود. ایـن تعداد معادل > 50لکوسیت در هر mm3ادرار است.
  7 -اورتریت : التهاب پیشابراه یا مجراي خروج ادرار که معمولاً در حین بیماري هاي منتقلۀ جنسی ایجادمی شـود، مانند اورتـریت گونوکوکی.
  8-پیلونفریت : التهاب و عفونت حـاد پـارانشیم کلیه که معمـولاً با درد پهـلوهـا و تب ولـرز همراه است.
  9- حاملگی: به زنان حامله توصیه میشود از ابتداي حاملگی چند بار آزمایش کشت ادرار انجـام دهنـد تـا درصورت وجـود بـاکتـریوري بـدون عـلامت تـحت درمـان قرارگیرنـد.