کنترل کیفیت آب مقطر

بر اساس معيار هاي كميته ملي استاندارد هاي آزمايشگاه باليني NCCLS   سه نوع آب معرف داريم          
 نوع I  ، نوع II  و  نوع   .III

مناسبترين آب براي استفاده كه توسط فدراسيون هاي اروپائي و امريكائي توصيه مي شود آبي است كه پس از تقطير ديونيزه هم  بشود . سيستم هاي تجاري موجود تامين كننده آب مصرفي آزمايشگاه ها معمولا داراي يك رزين تبادل كاتيوني و بدنبال آن رزين تبادل آنيوني ، يك صافي از جنس كربن فعال (ذغال)  براي جذب و حذف مواد آلي و يك صافي نهايي براي حذف اجسام معلق مي باشد . از آنجا كه آلودگي آب تاثير بسزائي در نتايج آزمايش ها خواهد داشت لذا براي هر آزمايش درجه خلوص آب بايستي ارزيابي شود و آب مصرفي بايستي از نظر آلودگي هاي املاح مداخله كننده در آزمايشات بررسي شوند در اينجا روش هاي ساده و روتين در تشخيص وجود املاح و ناخالصي در آب مقطر مصرفي بيان مي گردند.

آب نوع 1 : (grade I )

آبي كه از فيلتر هاي ميلي پور و كربن فعال و صافيهاي تكميلي گذشته باشد آب نوع 1 گفته مي شود و از آن براي تهيه محلول هاي دقيق مثل استاندارد ، اندازه گيري غلظت هاي پائين درحد  نانوگرم و روش هاي كشت سلولي استفاده مي شود . بهتر است براي شستشوي سر سمپلر ها نيز از آب نوع 1 استفاده شود . از اين آب براي كارهايي كه نياز به حداكثر صحت و دقت دارد استفاده مي گردد . آب نوع 1 را فورا بايد مصرف كرد و نگهداري آن حتي براي زمان كوتاه هم توصيه نمي شود . زيرا به سرعت دي اكسيد كربن  موجود در هوا را جذب مي كند . اين نوع آب داراي مقاومتي معادل 10 مگا اهم مي باشد كه اين مقدار معادل  با كمتر از يك قسمت در ميليون از ماده محلول  است .

آب نوع 2 : ( grade II )

براي اكثر آزمايشات بيوشيمي ، هماتولوژي ، ميكروبيولوژي و ايمنولوژي به كار مي رود .اين آب معمولا براي كارهاي عمومي آزمايشگاه كاربرد دارد .

آب نوع 3 : (grade III )

اين آب براي اندازه گيري هاي كيفي مثل بيشتر آزمايشات ادرار ، انگل شناسي و شستشوي ظروف مورد استفاده قرار مي گيرد .

جدول ويژگي انواع آب مصرفي

توجه :

هر چه مقاومت آب بيشتر باشد آب خالص تر است . با افزايش خلوص آب مقدار يون هاي موجود در محلول كاهش يافته و لذا قدرت آب براي هدايت جريان الكتريسيته كاهش مي يابد و مقاومت آب افزايش پيدا مي كند . در حد امكان بايد از آب تازه استفاده كرد  . نگهداري آب منجر به تغييرات PH  و رشد ميكروبي مي گردد .

– آب مقطر تا حداكثر يك هفته در يك ظرف پلاستيكي يا شيشه اي در دار نگهداري شود.

– كيفيت آب مقطر حداقل هفته اي يكبار با بررسي وجود رسوبات بطور چشمي و اندازه گيري هدايت آن كنترل شود.

آب نوع II

بيشتر آزمايشات در بخش هاي بيوشيمي  ، هماتولوژي ، ميكروب شناسي  ، ايمني شناسي و ساير بخش ها با اين نوع آب انجام مي گيرد.

آب نوع  III براي اكثتنظیمات قالبر بررسي هاو اندازه گيري هاي كيفي كاربرد دارد : تجزيه ادرار ، انگل شناسي ،  بافت شناسي  و شستشوي ظروف شيشه اي   مناسب است .

آب هاي نوع    II  و III    را مي توان در ظروف شيشه هاي بوروسيليكاتي يا بطري هاي پلي اتيلني ذخيره کرد برای یک هفته قابل نگهداری می باشند.

براي اعمالي كه به بيشترين ميزان خالصي آب نياز دارند مورد استفاده قرار مي گيرد. مثل :اندازه گيري هاي آنزيمي  ، الكتروليتي  ،  فلزات كمياب  ، تهيه مواد استانداردو مرجع  و   اندازه گيري در حد نانوگرم و كوچكتر  و بلا فاصله پس از توليد بايد مصرف گردد.

کنترل کیفی آب آزمایشگاه

– تعیین هدایت یا مقاومت الکتریکی آب

– اندازه گیری  PH :

با روش هاي پتانسيومتريك ( PH متر ) در محلول حاوي 3/0 ميلي ليتر كلرور سديم اشباع به 100 ميلي ليتر آب تهيه شده باشد كه PH معدل 7-5 را داراست .

– آمونياك آب :

براي تشخيص ناخالصي آمونياك در آب از معرف نسلر استفاده مي كنند . معرف يدور كلريد پتاسيم قليايي داراي رنگ زرد مي باشد و از كنترل (0.3 PPM  ) آمونياك استفاده مي نمايند .

روش كار : به 10 ميلي ليتر آب مقطر 2/0 ميلي ليتر معرف نسلر اضافه مي كنند در صورت وجود آمونياك رنگ زرد پر رنگ تر از كنترل ايجاد خواهد شد .

– كلسيم آب :

براي تشخيص ناخالصي كلسيم در آب از اسيد اگزاليك ( اگزالات آمونيوم ) 5/3 گرم در صد  استفاده مي كنند .

روش كار : به 10 ميلي ليتر آب 2/0 ميلي ليتر اسيد اگزاليك اضافه مي نمايند هيچ كدورتي نبايد ظاهر شود .

– سولفات آب :

از محلول كلرور باريم 12 گرم درصد  استفاده مي نمايند .

روش كار : به 10 ميلي ليتر آب 1/0 ميلي ليتر از محلول كلرور باريم اضافه نماييد نبايد كدورت ايجاد شود .

– كلرور آب :

براي تشخيص كلرور آب از محلول نيترات نقره ( اسيد نيتريك )  17 گرم درصد استفاده مي كنند .

روش كار : به 10 ميلي ليتر آب يك قطره نيترات نقره غليظ اضافه نمائيد نبايد هيچ كدورتي ايجاد شود .

– كربنات ها و دي اكسيد كربن آب :

از محلول 3/0 درصد هيدروكسيد كلسيم استفاده مي نمايند  .

روش كار : هم حجم از آب و محلول فوق را با هم مخلوط نماييد محلول بايد شفاف باقي بماند .

– مواد احيا كننده (مواد اكسيد شونده ) آب :

از محلول پرمنگنات پتاسيم 1/0 نرمال  و اسيد سولفوريك 2 نرمال استفاده مي نمايند .

روش كار : به 10 ميلي ليتر آب 1 قطره پرمنگنات پتاسيم 1/0 نرمال  و 1 ميلي ليتر اسيد سولفوريك 2 نرمال اضافه نمائيد محلول اوليه كه رنگ صورتي دارد بايد به همان حالت باقي بماند در صورت بي رنگ شدن ناخالصي وجود دارد .

– فلزات سنگين آب :

از محلول سولفيد هيدروژن و اسيد استيك استفاده مي نمايند .

روش كار : ابتدا PH    آب را با اسيد استيك يك نرمال به 4-3 برسانيد سپس به 4 ميلي ليتر آب 1 ميلي ليتر سولفيد هيدروژن تازه اضافه نمائيد . بعد از ده دقيقه رنگ مخلوط نبايد تيره شود .

– مواد جامد آب :

100 ميلي ليتر از آب مورد نظر را در داخل يك ارلن مايري كه قبلا وزن شده است بريزيد . و آنرا در داخل يك بن ماري جوش كاملا تبخير نمائيد و مواد رسوبي باقيمانده را در كوره 105 درجه به مدت يك ساعت كاملا خشك نمائيد سپس ارلن ماير را مجددا وزن نمائيد .وزن مواد جامد بدست آمده نبايد بيش از يك ميلي گرم (001/0 گرم ) باشد .