معایب و مشکلات استفاده از لوله های نمونه گیری

در حال حاضر لوله های پلاستیک به جای لوله های شیشه ای  جایگزین شده است و ژل پلیمری و فعال کننده های لخته آن مواد افزودنی معمولی هستند . علیرغم شباهت آنها، لوله های خلاء  توسط تولید کنندگان مختلف  مواد  افزودنی استفاده شده  در لوله ها می تواند به طور بالقوه بر عملکرد آزمایش تأثیر بگذارد.

از آنجا که لوله های آزمایش در بسیاری از شرایط به درستی عمل می کنند، ولی بسیاری از آزمایشگاه ها از پیچیدگی و محدودیت های آنها بی اطلاع هستند. که  عدم آگاهی از معایب آنها می تواند نتایج آزمایشات را به شدت تحت تاثیر قرار دهد

لوله های جمع آوری خون شامل دیواره های لوله، پروب های لاستیکی، روان کننده ها، ضد انعقاد، ژل جداسازی، فعال کننده های لخته و سورفکتانت ها ( مواد کاهش دهنده کشش سطحی ) میباشند که می تواند کیفیت نمونه ها، دقت و صحت آزمایشات را تحت تاثیر قرار دهد.

لوله های پلاستیکی به طور کلی چون سطح هیدروفوب دارند و پروسه انعقاد را فعال نمی کنند بنابراین لوله های پلاستیکی نیاز به فعال کننده های لخته ای دارند که از مسیرهای داخلی یا خارجی استفاده می کنند تا تشکیل لخته سریع و متراکم داشته باشند. مواد سیلیسیم (به عنوان مثال شیشه، سیلیس، کائولن، بنتونیت، زمین دیاتومیت) از طریق  تماس  تشکیل لخته را تسریع می دهند.

به همین علت استفاده از لوله های ونوجکت حاوی این مواد برای بیماران مبتلا به دوزهای بالای هپارین یا وارفارین مناسب نیست زیرا شکل گیری لخته های ناپایدار در لوله ممکن است پروب ها را درهم بشکند و نتایج آزمایش های اشتباه را ایجاد کنند.

اکثر این مواد باعث تشکیل فیبرین محلول می شوند که اگر فیبرین محلول تشکیل شود، می توانند با اتصال فاز جامد در آزمایش های ایمنی  دخالت کنند.

مطالعات مختلف نشان داده است که اثر فعال کننده های لخته در آزمایش غلظت لیتیوم در هنگام استفاده از تجزیه گر های الکترولیت   غلظت یون لیتیوم را افزایش می دهد.

همچنین فعال کننده های لخته می توانند اندازه گیری های تستوسترون سرم را به اشتباه افزایش دهند.

گزارش های متعددی از ژل های حاوی غلظت های مختلف آنالیت منتشر شده است. داروهای هیدروفوبیک مانند فنی توین، فنوباربیتول، کاربامازپین، کینیدین و لیدوکایین می توانند بر روی ژل جداسازنده هیدروفیل جذب شوند و به میزان 20 تا 50 درصد کاهش می یابند

بنابراین همکاران آزمایشگاهی که در اندازه گیری سطح داروها فعالیت دارند و نیز با توجه به حیاتی بودن نتایج این آزمایشات چالش جدی را می توانند در ارتباط با پزشکان و بیماران داشته باشند .

حتی می توانند  پروژسترون را نیز به طور قابل توجهی کاهش دهند  . در لوله های با ژل جدا کننده  اختلاف معنی داری بین سطح مایوگلوبین و CK-MB وجود دارد.

ثابت شده که  لوله های ژل دار  باعث  افزایش سطح پتاسیم سرم  می شوند هم چنین  ژل های جدا کننده می توانند مواد (به عنوان مثال، قطعات ژل و روغن سیلیکون) را به نمونه ها بیفزایند و از نظر آزمایشات، پروب های نمونه، لوله ها و کیوت ها، سیستم های ایمونوسیتی جامد و سطوح الکترود دخالت کنند.

بنابراین، تکنولوژی های جدیدی که در آزمایشگاه بالینی به منظور تعیین غلظت های آنالیتی مورد استفاده قرار می گیرند، می توانند به طور قابل ملاحظه ای از اجزای لوله های آزمایش مانند ژل جدا کننده تاثیر پذیر باشند.

کاهش دهنده های کشش سطحی یا سورفکتانت ها

معمولا برای کاهش جذب غیر اختصاصی مورد استفاده قرار می گیرند، اما آنها باید به دقت انتخاب شده و برای آزمایش های ایمنی بهینه سازی شوند، زیرا در غلظت های بالا ممکن است باعث از دست دادن آنتی بادی ها به صورت منفرد بر روی دانه های محافظ جامد  شده و باعث کاهش سطح آنتی بادی ها شوند و در تست های مبتنی بر تشخیص آنتی بادی  تاثیر نامطلوب داشته باشند .

گزارش های متعددی وجود دارد که لوله های پوشش داده شده با SF سیلیکون مانع از اندازه گیری الکترود یون منیزیم و لیتیوم می شود. و نیز به نظر می رسد سیلیس موجود در سورفکتانت ها  با غشاهای الکترودهای خاص یونی ارتباط برقرار می کند تا ولتاژ اندازه گیری شده را در زمان تعیین منیزیم و لیتیوم افزایش دهد.

بنابراین با توجه به تداخل در اندازه گیری لیتیم و  حساسیت وضعیت بیمارن تحت درمان با لیتیوم  این مورد نیازمند پیگیری و مداخله فوری است.

علاوه بر این، پوشش پلیمری سیلیکون محلول در آب در لوله های جداکننده می تواند آنتی بادی ها را ماسک کرده و واکنش های اتصال آویدین-بیوتین را در آزمایش های ایمونواسی تغییر دهد.

و نیز پلی پروپیلن اکسید کبالت  موجود در لوله های خلاء به طور غلط T3 را افزایش می دهد به دلیل وابستگی به آن، باعث تخلیه آنتی بادی های گرفته شده از فاز جامد مورد استفاده در آزمایش های ایمنی می شود.

خواص SF موجود در لوله های نمونه گیری می تواند نفوذپذیری غشاء سلولی و ساختارهای لیپوفیلی را تغییر دهد. یک مطالعه نشان داد که SFs در لوله ها به جای تداخل با تشخیص تحلیلی آنها در غلظت اسید چرب آزاد در نمونه ها تاثیر می گذارد.

سطح مهار کننده های پروتئازی در ژل ها نیز بستگی به استفاده مورد نظر از نمونه ها دارد. از آنجا که تنوع گسترده ای در ثبات پروتئین و پپتید وجود دارد، هر آزمایشگاه باید ثبات مولفه های مورد علاقه را تجزیه و تحلیل کند.

پیشگیری از اشتباهات Pre-analytical و تحلیل از مواد افزودنی به لوله ها همچنان یک مشکل در حال انجام برای تولید کنندگان لوله و آزمایش است و در نهایت بر توانایی آزمایشگاه های بالینی برای تولید نتایج دقیق تاثیر می گذارد. هر گونه محصول جدید یا اصلاح شده خون باید به طور ایده آل برای هر گونه مشکلات بالقوه ای که به طور ذاتی در فرایند پردازش و تجزیه و تحلیل نمونه ها ایجاد می شود، ارزیابی شود.

تولید کنندگان لوله های نمونه گیری نیز باید در نظر سنجی ، محصولات خود را در شرایط کاهش حجم نمونه، زمان تماس گسترده و ذخیره سازی درازمدت در نظر بگیرند.

از آنجایی که تولیدکنندگان نمیتوانند تأثیر لوله های خود را بر روی تمام سیستمهای آزمایشگاهی ارزیابی کنند، مهم است که آنها روابط کاری نزدیک با آزمایشگاهها  ایجاد کنند و باید برنامه نظارت را برای تشخیص سریع مشکلات شناسایی کنند. به همین ترتیب، تولیدکنندگان تست ها و سیستم عامل ها باید به راحتی عملکرد تست های خود را با طیف گسترده ای از لوله ها در بازار و تعداد زیادی از انواع لوله مشابه را بررسی کنند.

از آنجا که کنترل کیفیت معمول (QC) معمولا تمام جنبه های آزمایشگاهی را از مجموعه خون شامل پردازش نمونه، آزمایش های تحلیلی و گزارش تست انجام نمی دهد، ممکن است مشکلات مجموعه ای از خون توسط آزمایشگاه ها نادیده گرفته شود. لذا آگاهی و همکاری همه جانبه آزمایشگاهها ضروری به نظر می رسد.

برنامه های تست مهارت،( ارزیابی خارجی کیفیت )  که نیازی به جمع آوری خون ندارند نیز مشکلاتی را برای تشخیص مشکلات روش های جمع آوری خون مشاهده نمی کنند. از این رو، نمونه های آزمایش QC و آزمون مهارت در آزمایشگاه های بالینی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند اما به عنوان نمونه های بیمار پردازش نمی شوند.

در نهایت ارزیابی معمول لوله های آزمایش  توسط آزمایشگاه های بالینی باید در برنامه های QC مبتنی بر مدیریت ریسک به منظور جلوگیری یا تشخیص خطاهای مربوط به لوله و بهبود کیفیت نتایج آزمایش ها گنجانیده شود.

هرچند کنترل کیفیت لوله های جمع آوری خون  اغلب به صورت تصادفی انجام می شود، و برخی خطا ها نیز به صورت تصادفی کشف می شوند  ولی بسیار  مهم است که آزمایشگاه ها از مشکلات بالقوه ای که می توانند در تجزیه و تحلیل نمونه ها ایجاد شوند آگاه شوند.

با استفاده از دستورالعمل CLSI EP9-A  برای ارزیابی و کنترل کیفیت لوله های جمع آوری نمونه علاوه بر تماس با تولید کنندگان لوله، مسائل مرتبط با لوله نیز باید از طریق گزارش موارد اصلاح شود

هر چند استفاده از لوله های خلاء مزایایی دارد ولی باید تمامی خطای مرتبط با این وسیله به طور علمی و دقیق مورد ارزیابی و کنترل قرار گیرد چون ممکن است باعث ایجاد خطاهای فاحش در اندازه گیری بسیاری از انالیت ها شوند . که مشکلاتی را برای بیماران و آزمایشگاهها ایجاد نماید .

بنابر این آزمایشگاه باید اثرات هر ماده افزودنی به نمونه بیولوزیک را  از منظر ایجاد خطاهای Pre-analytical و Analytical  و حتی Post-analytical  مانند تاثیرات ماده خارجی بر اثر نگهداری بر روی آنالیت ها مورد ارزیابی  و کنترل قرار دهد.