آزمایش PT

آزمایش زمان پروترومبین (PT) که گاهی INR نامیده می شود.

آزمایش انتخابی برای ارزیابی مسیر خارجی و مسیر مشترک انعقاد و فاکتورهای X، VII،V، II و I می‌باشد.

زمان انعقاد خون در بیماری کبدی، مصرف داروهای رقیق کننده خون،کمبود ویتامین K ، کاهش پروتئین های انعقادی افزایش می یابد.

همچنین میزان آن در مصرف مکمل ویتامین K یا غذاهای حاوی ویتامین K و داروهای حاوی استروژن کاهش می یابد.

INR

استفاده از نسبت نرمال‌شده‌ی بین‌المللی‌(INR) با تست PT

برای بیمارانی که داروهای رقیق‌کننده‌ی خون وارفارین (کومادین) دریافت‌می‌کنند، توصیه می‌شود.

INR نسبتی است که اجازه می‌دهد تا نتایج آزمایشگاه‌های مختلف با‌هم قابل‌مقایسه باشند.

با محاسبه INR جواب آزمایش PT غیر وابسته به نوع معرف بافتی میگردد و مثل این است که

هر آزمایشگاهی که جواب PT بر مبناي INR گزارش میکند با معرف WHO آزمایش را انجام داده است.

مقدار ISI یا نشانگان حساسیت بین المللی هر چه به عدد یک نزدیک شود نشانگر کیفیت یکسان آن کیت با مرجع WHO است

و هر چه از عدد یک دورتر شود از حساسیت معرف آن کاسته میشود.

مقدار طبیعی INR در افراد سالم برابر با ۱  است.

اگر بیمار داروی ضد‌انعقاد مصرف کند، برای اطمینان از عملکرد دارو، پزشک باید میزان PT وINR فرد را به‌طور‌منظم کنترل‌ نماید.

آزمایش PTT (زمان ترومبوپلاستین نسبی فعال شده)

ازPTT برای پایش درمان با هپارین استفاده می‏شود.

تست انتخابی برای ارزیابی مسیر داخلی و مشترک و فاکتورهای I, II, V, VIII, IX, X, XI و XII می‌باشد.

ازPTT برای شناسایی مهارکننده های انعقادی مسیر داخلی و مشترک نظیر لوپوس آنتی کواگولانت

و مهارکننده های فاکتور اختصاصی و غیر اختصاصی مانند آنتی فسفولیپیدها استفاده می شود.

از علل افزایش PTT می‌توان به کمبود فاکتورهای VIII، IX، XI و XII، وجود مهارکننده ‏هایی مثل لوپوس آنتی­کواگولانت‏ ها

یا مهارکننده های غیر اختصاصی نظیر ایمونوگلبولین مونوکلونال و مهارکننده های اختصاصی انعقاد اشاره کرد.

از علل کاهش PTT می توان به بالا بودن میزان فاکتور VIII ناشی از بیماری حاد و مزمن یا التهاب، عدم نمونه گیری صحیح و جمع آوری نمونه اشاره نمود.

نکته های کلیدی :

ضد انعقاد مناسب براي آزمایشهاي PT و PTTسیترات سدیم 2/3 درصد است که براي این منظور 2/3 گرم از

سیترات سدیم دوآبه در 100 سیسی آب مقطر حل میشود.

براي مطالعات انعقادي 9 حجم خون به یک حجم سیترات سدیم اضافه میشود؛ براي مثال 2/0 سی سی سیترات سدیم و 8/1 سی سی خون و یا 7/2 سی سی خون با 3/0 سی سی سیترات سدیم مخلوط میشود.

گفتنی است که قبلاً استفاده از سیترات سدیم 8/3 %هم بلامانع بود ولی استانداردها هم اکنون فقط 2/3درصد را معیار قرار میدهد.

• نسبت 9 حجم خون به یک حجم سیترات براي هماتوکریت هاي زیر 55 %است

•  چنانچه هماتوکریت بیماري بیشتر یا مساوي 55 درصد باشد بایستی مقدار سیترات را با توجه به هماتوکریت تنظیم کرد.

 HCT – 595/HCT – 100 = حجم سیترات براي یک سی سی خون

• نمونه خون براي آزمایشات انعقادي بایستی با دور g 1500 براي 10 تا 15 دقیقه سانتریفوژ گردد و پلاسماي شفاف و فاقد پلاکت (کمتر از 10000 در میلیمتر مکعب) تهیه شود.  از بکارگیري ترمز سانتریفوژ اجتناب کنید.

• پلاسماي منجمد را بایستی به سرعت در 37 درجه آب کرد و دقت کنید تا بیشتر از 10 دقیقه در 37 درجه نگهداري نشود.

• آب کردن پلاسما درحرارت اتاق موجب رسوب کرایو شده و چنانچه خوب مخلوط و یکنواخت نشود موجب کاهش شدید فاکتورهاي 8 و فون ویلبراند و 13 و فیبرینوژن میگردد.

• بهتر است نمونه هاي خون براي آزمایش PT و PTT در دماي اتاق نگهداري و تا 4 ساعت انجام شود.

• گرچه نگهداري نمونه در لوله سربسته تا 24 ساعت در حرارت 24 -18 درجه براي PT و تا 4 ساعت براي PTT بلامانع است.

• اگر آزمایش PTT به منظور پیگیري درمان با هپارین باشد بایستی آزمایش در یکساعت انجام شود و یا پلاسماي فاقدپلاکت را جدا ساخته و تا 4 ساعت مورد آزمایش قرار داد.

• در غیر اینصورت رها شدن فاکتور 4 پلاکتی از پلاکتها موجب خنثی شدن هپارین موجود در پلاسما گشته و جواب صحیحی از PTT براي پیگیري بدست نمیدهد.

• آلوده شدن نمونه خون به ضدانعقاد EDTA و یا هپارین و یا ژل هاي ترومبین دار موجب طولانی شدن آزمایش هاي انعقادي میگردند

•  از این رو لوله آزمایش مربوط به PT و PTT اولین لوله اي است که نمونه گیري میشود.

• فاکتور 7 در سرماي 4 درجه خود فعال میشود (autoactivation )از این رو قرار دادن پلاسما در 4 درجه موجب کوتاه شدن 3-2 ثانیه اي در آزمایش PT میشود

• همچنین مشاهده شده استکه تزریق فاکتور 7 فعال نوآوري شده (Novoseven(rVII موجب کوتاه شدن زمانPT میگردد.

• چنانچه دستگاه کوآگولومتر(Coagulometer (بر مبناي تغییرات جذب نوري (density optical )نقطه پایان تست(point End)را گزارش میکند

• آزمایش PTT نمونه هاي ژاندیس، کدر و هایپرلیپیدمی را به طور کاذب کوتاه گزارش میکند.

آزمایش پلاسماي مخلوط (test Mixing )براي افتراق بازدارنده از کاهش فاکتورهاي انعقادي

با آزمایش پلاسماي مخلوط ممکن است بتوان علت طولانی شدن آزمایش PT یا PTT را مورد ارزیابی قرار داد.

در این آزمایش پلاسماي بیمار به صورت هم حجم (mix 1:1 )با پلاسماي کنترل نرمال (CNP )مخلوط میگردد و آزمایش PTT و یا PT در زمان فوري انجام شده

و بعد از 2 ساعت از انکوباسیون مخلوط پلاسما در 37 درجه تکرار میگردد.

چنانچه PTT مخلوط هم حجم پلاسما در زمان هاي صفر و 120 دقیقه اي نرمال شود یا حداکثر 5 ثانیه از کنترلفراتر رفت به عنوان PTT تصحیح شده در نظر گرفته شده

و علت طولانی شدنPTT یا PTبیمار کمبود فاکتورهايانعقادي است.

پلاسماي نرمال در مخلوط هم حجم با پلاسماي بیمار کمبود فاکتورهاي انعقادي بیمار را جبران کردهو موجب تصحیح شدن آزمایش PT یا PTTمیگردد.

چنانچهPT یا PTT پلاسماي مخلوط بیشتر از 5 ثانیه از میزان کنترل فراتر رود، حضور بازدارنده محتمل است.

بازدارنده هاي انعقادي به دو صورت موجب طولانی شدن تست هاي انعقادي میگردند

گروه اول به صورت آنتی بادي هاي ضد فسفولیپیدي عمل کرده که با خنثی کردن فسفولیپید در لوله آزمایش منجر به طولانی شدن آزمایش PTT میگردند

که تحت عنوان بازدارنده لوپوس یا آنتی باديهاي ضد فسفولیپید از آنها یاد می شود.

آنتی باديهاي ضد فسفولیپیدي زمان PTT پلاسماي مخلوط را در زمانهاي صفر، 60 دقیقه و 120 دقیقه غیرطبیعی میسازند.

آزمایش زمان انعقاد فعال شده (Activated Clotting Time (ACT)) و زمان انعقاد خون کامل (CT)

ACT برای اندازه گیری تاثیر هپارین به عنوان یک ضدانعقاد طی آنژیوپلاستی قلبی، همودیالیز و جراحی بای پس قلبی ریوی استفاده می شود.

این آزمایش همانندaPPT توانایی راه داخلی در شروع تشکیل لخته را با فعال کردن فاکتور XII اندازه گیری می نماید.

استفاده از ACT در تشخیص مقدار مناسب پروتامین سولفات مورد نیاز در خنثی کردن اثر هپارین بعد از انجام جراحی و همودیالیز اهمیت بسیاری دارد.

ACTتحت تأثیر فاکتورهایی نظیر هایپوترمی، رقیق شدن خون، تعداد و عملکرد پلاکت، کمبود فاکتورهای انعقادی می باشد.

تزریق هپارین، سیروز کبدی، مصرف کومادین و مهارکننده های لوپوس موجب طولانی شدن زمان ACT می شوند.

زمان انعقاد خون کامل (CT):

آزمایش روی لام: ۶ – ۲ دقیقه

زمان انعقاد فعال شده (ACT):ه۱۲۰ – ۷۰ ثانیه

آزمایش BT) Bleeding time)

جهت بررسي عملکرد پلاكتي به كار مي رود. این آزمایش اغلب قبل از عمل جراحی به منظور اطمینان از کارایی کافی هموستاز بر روی بیماران، انجام می شود.

آزمایش BT در بیماری فون ویلبراند و سایر اختلالات عملکردی ارثی پلاکتی و همچنین در اورمی و ماکروگلوبولینمی افزایش می‏یابد.

در مجموع این آزمایش برای تشخیص یا پیشگویی خطر خونریزی مناسب و قابل اعتماد نمی‏باشد.

این آزمایش به دو روش Duke (برش بر روی لاله گوش یا نوک انگشت) و روش Ivy ( در ناحیه بازو و ایجاد برش روی ساعد) انجام می گردد.

مقادیر طبیعی:

روش lvy : 9- 2 دقیقه (در نوزادان کوتاهتر است)

روشDuke): 3- 1 دقیقه)

توجه:

حساسیت و اختصاصیت این آزمایش پایین است .

شمارش پلاکت زیر۱۰۰۰۰۰ در میلی لیتر، هماتوکریت پایین، مصرف آسپرین و سایر داروهای مهارکننده ی پلاکتی سبب افزایش BT می‏گردند.

عوامل مختلفی نظیرضخامت پوست، درجه حرارت بدن، خصوصیات عروق خونی، جهت ورود تیغ لانست (افقی یا عمودی)

و محل شکاف می توانند با انجام آزمایش تداخل نمایند.

كاهش دماي بدن،مصرف دسموپرسین و اریتروپویتین مدت زمان این آزمایش را کاهش می دهد.

آنتی‏کوآگولانت‏ها، دکستران، ایندومتاسین، سالیسیلات‏ها، استرپتوکیناز، آلوپورینول، بعضی آنتی‏بیوتیک‏ها، هالوتان، NSAIDs، اوروکیناز و وارفارین ممکن است BT را طولانی کنند.